სოციალიზმი

ჯ.ს. მილის „სოციალიზმი“ მნიშვნელოვანწილად არის მარქსიზმის თეორიის პრაქტიკაში დანერგვის ვიზუალიზაციის ერთ-ერთი ადრეული მცდელობა.

სოციალისტური აზროვნების ამ ადრეულ ეტაპზეც კი მილი აცნობიერებს, რომ პროლეტარიატისთვის სიმდიდრის განაწილება განაპირობებს რუტინულ მუშაობას, სადაც არც მოტივაციაა და არც სწრაფვა, თუმცა ის ვერ აცნობიერებს, რომ რუტინული მდგომარეობა სამუშაოს ხარისხს შეამცირებს. მეორე მხრივ, მილი ხვდება, რომ საკუთრების ეს თანასწორობა შეიძლება საჭირო გახდეს მართვის უნარების დეფიციტის გამო, რადგან არ არსებობს დამატებითი ბონუსები მენეჯერებისთვის. ამასთან, ის ცვლის მდგომარეობას იმის ვარაუდით, რომ ისინი, ვისაც მართვის უნარი გააჩნია, საბოლოოდ პასუხისმგებლობას იღებენ საზოგადოების ჯამური სიკეთისთვის, რომელიც თავიანთი თავისთვის სიკეთესაც მოიცავს. მილს აქ ორი მომენტი აქვს მხედველობიდან გამორჩენილი: ერთი, რომ ადამიანებს, მათ შორის ყველაზე იდეალ6 ისტურებსაც, არაფრის კეთების მიდრეკილება აქვთ ანაზღაურების გარეშე, იქნება ის ემოციური თუ ფულადი; მეორე, მაშინაც კი, თუ ეს ქმედითი ლიდერი გადაწყვეტს პასუხისმგებლობის აღებას, ვინ იტყვის, რომ, სავარაუდოდ, ნაკლებად ქმედუნარიანი საზოგადოება მიიღებს მის ხელმძღვანელობას?

მილის სიძნელე, ან, გნებავთ, უპირატესობა, ის არის, რომ ის ყოველთვის ცდილობს და, როგორც წესი, ახერხებს ნებისმიერი საკითხის ორივე მხარის დანახვას. ის სოციალიზმის ერთობ დამაჯერებელ არგუმენტს გვთავაზობს და აშკარად დიდ სიმპათიას გამოხატავს მუშათა კლასის მიმართ. შემდეგ იგი განიხილავს სოციალიზმისა და კომუნიზმის სხვადასხვა სახეობების ყოვლისმომცველ ჩამონათვალს და ერთობ საფუძვლიანად აკრიტიკებს თითოეულს. ის ხვდება, რომ რაოდენ იდეალისტურიც არ უნდა იყოს სოციალური თეორიები, ისინი მცდარია, როგორც ნებისმიერი პოლიტიკური თეორია.

როგორც ჩანს, ის ადამიანის ბუნების ზოგიერთ სისუსტესაც აცნობიერებს, რისი თქმა ყველა პოლიტიკურ მოაზროვნესა თუ მწერალზე არ შეიძლება.

მთარგმნელი: დიმიტრი უჩანეიშვილი