ჰო და არა

თომას მანმა მიანიშნა, რომ არსებობს ორნაირი მწერლობა: ჰომეროსული ანუ „ნათელი“ და ბიბლიური ანუ „ბნელი“ ლიტერატურა. ქართველმა მწერალმა, კონსტანტინე გამსახურდიამ ამ მწერლებს ჰოს-მთქმელები და არას-მთქმელები უწოდა. კრებულში შესული ავტორებიც და მათი ნაწარმოებებიც შესანიშნავად ჯდება ამ „შავ-თეთრ“ დაყოფაში. ჩვენი „ბნელები“ არიან: დოსტოევსკი, ბუკოვსკი, ნიცშე, დანტე, კონან დოილი, ბეკეტი, ფოლკნერი, ჯავახიშვილი (უპირველეს ყოვლისა, „ჯაყოს ხიზნების“ გამო), ალექსიევიჩი (განსაკუთრებით „ცინკის ბიჭებით“) და „ნათლები“: ილია, აკაკი, ვაჟა, ტოლსტოი, გამსახურდია, დოჩანაშვილი, მარკესი, ლიოსა... რა თქმა უნდა, ისეთი ავტორიც არსებობს, რომელიც ერთდროულად ჰოსმთქმელიცაა და არასმთქმელიც, თუნდაც დიდი ბარდი შექსპირი რომ ავიღოთ, რომელსაც ტრაგედიებიც „ეხერხებოდა“, კომედიებიც, სონეტებიც და ეპიტაფიებიც. ამას გარდა, ეს ორი სიტყვა, ჰო და არა მშვენივრად გამოხატავს ლიტერატურის არსს, რომელიც შეიძლება ასეთი ფორმულირებით ჩამოყალიბდეს: მხატვრული ლიტერატურა არის ავტორის მიერ კონსტრუირებული ტყუილი, გამოგონილი სამყარო („არას“ სფერო), რომელიც მკითხველის გონებაში იქცევა დამაჯერებელ სიმართლედ („ჰოს“ სფერო); უფრო მოკლედ: მწერლის „არას“ „ჰოდ“ აქცევს მკითხველის წარმოსახვა. და ეს ბედნიერებაა, რომელიც ასე ხატოვნად აღწერა პოლ ვალერიმ: ნამდვილი ლიტერატურა გონების დღესასწაული უნდა იყოს. წიგნი დაიწერა ლევან ბერძენიშვილის საავტორო გადაცემა „წიგნების“ მიხედვით.