მკვდარი სულები

მსოფლიო ლიტერატურის კლასიკად აღიარებული „მკვდარი სულები“ ნიკოლაი გოგოლმა 1842 წელს გამოაქვეყნა. „მკვდარი სულების“ სათაური, რუსეთის იმპერიაში დომინანტური იდე- ოლოგიის თანახმად, ოქსიმორონია – სული მაშინ უკვდავად ითვლე- ბოდა და ამიტომაც ცენზურა კარგა ხანს არ აძლევდა მწერალს რომა- ნის გამოქვეყნების უფლებას. თუმცა, ამ სათაურს ორმაგი დატვირთვა აქვს: ერთი მხრივ, ჩიჩიკოვი მართლაც გარდაცვლილი გლეხების სუ- ლების საყიდლად ჩადის ქალაქ N-ში, მაგრამ, მეორე მხრივ, ავტორი, რომლისთვისაც უმნიშვნელოვანესი იყო ქრისტიანობა, მიგვანიშნებს იმაზეც, რომ არ შეიძლება რომანის პერსონაჟების – ჩიჩიკოვისა და სხვების – ყოველგვარ ქვენა გრძნობას დამონებული სულები უკვდა- ვად ჩაითვალოს. „მკვდარ სულებს“ გოგოლმა პოემა უწოდა. არ არის გამორიცხული, რომ ამ ჟესტით მწერალმა უპასუხა ალექსანდრ პუშკინს, რომელმაც დაახლოებით ათი წლით ადრე გამოქვეყნებული პოემა „ევგენი ონე- გინი“ რომანად მონათლა. ცნობილია ასევე ისიც, რომ გოგოლს სწო- რედ პუშკინთან საუბრის შემდეგ გაუჩნდა „მკვდარი სულების“ შექმნის იდეა. რომანის სიუჟეტი მარტივია, მაგრამ, ამასთანავე, ეს არის წიგნი, რო- მელშიც სოციალური, იგავური და ფილოსოფიური დინებები ერთმა- ნეთში ოსტატურადაა გადახლართული; ხოლო პასაჟები, რომლებიც თითქოს დაუჯერებლად გვეჩვენება, უჩვეულო მხატვრული სიმართ- ლით გამოირჩევა.

ნიკოლაი გოგოლი ერთ-ერთი პირველი რუსი მწერალი იყო, რომელმაც ქვეყნის ცხოვრების სტილი გააკრიტიკა. მიუხედავად იმისა, რომ მისი ადრეული ნამუშევრები უკრაინულ ატმოსფეროში აღზრდის ზეგავლენითაა განმსჭვალული, ის მუდამ რუსულად წერდა და მისი ნამუშევრები რუსული ლიტერატურის ტრადიციას ეკუთვნის. მის შედევრთა შორისაა რომანი „მკვდარი სულები“ (1842), პიესა „რევიზორი“ (1836, 1842) და მოთხრობა „შინელი“ (1842).