მოთვალთვალე

„საბედნიეროდ, არავითარი კანონი არ არსებობს – კბილის ტკივილი აგებს ბრძოლას, წვიმიანი დღე აუქმებს დანიშნულ ამბოხს, – ყველაფერი არამდგრადია, ყველაფერი შემთხვევითია, და სულ ტყუილუბრალოდ ცდილობდა ის დონდლო და ბუზღუნა, ვიქტორიანული ეპოქის კუბოკრულშარვლიანი ბურჟუა, უძილობისა და შაკიკის ნაყოფი ბნელი ნაშრომი „კაპიტალი“ რომ დაწერა“. ასე მოკლედ, ასე სხარტად, ასეთი იუმორით ალბათ არავის დაუხატავს კომუნისტებისთვის სათაყვანებელი კერპის – მარქსის პორტრეტი. ნაბოკოვმა „მოთვალთვალის“ წერა 1929 წლის ბოლოს დაიწყო და ეს ვრცელი მოთხრობა მომდევნო წლის თებერვალში დაასრულა. ბერლინში დაწერილი ეს ნაწარმოები ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი და მახვილგონივრული ქმნილებაა, რომელშიც მწერლის სტილის სიმწიფის ყველა ორიგინალური შტრიხი განსხეულდა. ამ მეტაფიზიკური დეტექტივის საკუთარ თავზე ავადმყოფურად შეყვარებული გმირი, როგორც კი თავისთვის უჩვეულო გარემოში აღმოჩნდება, სინამდვილესა და საკუთარ „მეს“ არაამქვეყნიურ პრიზმაში ხედავს.

ვლადიმირ ნაბოკოვი დაიბადა 1899 წელს სანკტ-პეტერბურგში. რევოლუციის შემდგომ, რუსეთში განვითარებული მოვლენების გამო, ჯერ ყირიმში, შემდეგ კი ინგლისში გადავიდა საცხოვრებლად. განათლება კემბრიჯში მიიღო. ბერლინისა და პარიზის შემდეგ, მეორე მსოფლიო ომის დაწყების გამო, აშშ-ში გადასახლდა. სწორედ ამის შემდეგ დაიწყო ნაბოკოვის აღიარება. თავდაპირველად ავტორი რუსულად წერდა, თუმცა მისი უმნიშვნელოვანესი ტექსტები ინგლისურ ენაზეა შესრულებული. აშშ-ში ის 7-ჯერ გახდა წიგნის ეროვნული პრემიის ფინალისტი და უდიდესი აღიარებაც მოიპოვა. მისი ყველაზე ცნობილი რომანი „ლოლიტა“ მე-20 საუკუნის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ნაწარმოებად ითვლება. სიცოცხლის ბოლო წლები ნაბოკოვმა შვეიცარიაში გაატარა და 1977 წელს იქვე, მონროში, გარდაიცვალა.